Rassen en soorten muizen

Informatie over de soorten muizen met hun verschillende haarstructuren en aftekeningen. Alles over tanmuizen, dwergmuis, grasmuis, stekelmuis, spitsmuis.

Ik heb helaas niet voor elke soort een foto. Het is erg moeilijk om van alle muizen soorten foto’s te vinden waarvoor ik toestemming krijg om ze op mijn site te zetten. Als iemand nog een foto heeft die ik mag gebruiken, dan heel graag. Verder wil ik benadrukken dat deze pagina lang niet alle muissoorten beschrijft die er bestaan.

Ontstaan van de kleurmuis

Muizen behoren tot de muisachtigen (‘Murinae’) van de knaagdierenfamilie. De kleine soorten van de Murinae-familie worden muizen genoemd, de grote soorten ratten.

Muizen hebben een spitse snuit met een gespleten bovenlip, grote oorschelpen en een vrij lange staart. De voorpoten hebben vier vingers en een duim, de achterpoten vijf tenen. Muizen hebben een kop-romplengte van 100-140 mm met een volwassen gewicht van 45 tot 65 gram. Het gebit bestaat uit 6 kiezen en 2 snijtanden in boven- en onderkaak. De snijtanden groeien constant door en worden continu beitelvormig afgesleten. Muizen houden geen winterslaap.

De muis is in de loop der tijd door ons voor van alles gebruikt: als slangenvoer, als proefdier en zelfs als geneesmiddel in de vorm van druppeltjes muizenbloed. Maar ook worden huismuizen al eeuwenlang door mensen tam gemaakt en verzorgd. Er werd mee gefokt, en op den duur kreeg je zo allerlei soorten en kleuren –> kleurmuizen. Duizenden jaren geleden waren er al kleurmuizen in China en Japan. Ook op het Griekse eiland Kreta hield men kleurmuizen. Daar werd zelfs een tempel gebouwd, speciaal voor duizenden muizen!

Kleurmuizen kunnen worden gefokt in bijna alle kleuren van de regenboog. Vandaar ook de naam kleurmuis. Eenkleurige kleurmuizen hebben een egale kleur over het gehele lichaam. Ze zijn er in de volgende kleuren: Zwart, blauw, champagne, oranje, geel, chocolade, creme, duifgrijs, lilac, rood, zilver en wit.

Gevlekte muizen

Naast eenkleurige kleurmuizen zijn er ook gevlekte kleurmuizen, beter bekend als bonte muizen. Je hebt gelijkmatig en ongelijkmatig gevlekte muizen. Bij een ongelijkmatig gevlekte muis zijn de vlekken onregelmatig verdeeld over de kop en het lichaam. Bij de gelijkmatig gevlekte muis zijn de vlekken gelijkmatig verdeeld, waardoor een symmetrisch beeld ontstaat. Op de eerste foto staat een voorbeeld van een ongelijkmatig gevlekte muis, en op de tweede staat een gelijkmatig gevlekte muis.

Haarstructuren

Kleurmuizen kunnen verschillende haarstructuren hebben, zoals normaalhaar, satijnbeharing, langhaar, rex, tessel en borstelhaar.

De satijnhaar muis

Satijnhaar muizen hebben een vacht met een mooie sterke glans (zie foto rechts). De haren van een satijnmuis zijn bijna doorzichtig, waardoor de satijnglans ontstaat.

De langharige muis

Langharige muizen hebben een zoals de naam al zegt, lang haar. De haren hebben een zachte, zijdeachtige structuur. Mannetjes hebben een langere vacht dan de vrouwtjes. Langharige muizen zijn er in veel aftekeningen en kleuren.

De borstelhaar muis

Borstelhaar muizen hebben vanaf het midden van hun rug tot op hun achterhand een opstaande kam van haar en een aantal borstels (kruinen) op hun lichaam. Op minstens elke heup zit een kruin.

De rex muis

Rex muizen, soms ook wel ‘frizzies’ of ‘krulmuizen’ genoemd, hebben een gegolfd vachtje. Grappig is dat ook de snorharen zijn gekruld.

Aftekeningen

Behalve verschillende kleuren, vlekken en beharing bestaan er ook bepaalde aftekeningen, zoals tan, hollander, rumpwhite, banded, siamees, himalayan en schildpadmuis. Ik zal er een paar beschrijven.

De tanmuis

De tanmuis wordt gekenmerkt door een witte, gele, rode of soms nog andere kleur buik, terwijl de rest van het lichaam een andere kleur heeft. Er zijn veel kleurvariaties mogelijk. Een aantal van deze kleurvariaties is officieel erkend. Een paar worden hieronder genoemd.

De duifgrijs tan muis

De Duifgrijs Tan muis heeft een tankleurige roestbruine buik. De dekkleur van deze muis is duifgrijs

De zwarte tan muis

De muis op de foto is een zwarte tan muis. Hij is zwart van boven en een tankleurige buik. Er bestaan ook gekleurde muizen met een witte buik. Die varieteit wordt zilvervos genoemd.

De hollander muis

De Hollander muis is een muis met de tekening van een Hollander konijn. De aftekening bestaat uit twee gekleurde kopplaten rond de ogen en een gekleurde achterkant. Deze variant kleurmuis is al oud. Al rond 1890 waren er muizenfokkers die deze kleur fokten. De kenmerken zijn een zwart achterwerk, en twee zwarte gebieden rond de ogen. De rest is wit. Ook bestaat de bruin-witte variant.

Rump-white muis

De schildpad muis

Schildpad muizen hebben een tekening die uit twee kleuren bestaat.

Naast kleurmuizen ook andere muissoorten

Behalve kleurmuizen zijn er nog andere soorten muizen. De meesten hiervan leven alleen in het wild, al worden sommigen ook als huisdier gehouden. Een aantal soorten muizen wordt hieronder besproken. Opmerking: Renmuizen zijn geen echte muizen! Ze behoren namelijk tot een andere zoologische familie. Ze zijn nauwer verwant met de hamster. In de dierenspeciaalzaken wordt vrijwel alleen de mongoolse renmuis aangeboden.

De huismuis

De huismuis, voluit ‘Mus musculus’ komt vooral voor in de nabijheid van de mens. De mens is niet zo blij met de aanwezigheid van de huismuis ( dus niet de tamme muis!). Ze eten of bederven grote hoeveelheden voedsel, richten aanzienlijke vernielingen aan en kunnen ziekten overbrengen. Ze wonen in huizen, schuren, maar ook in de beschutting van een tuin. Ze zijn bruingrijs van kleur. Ze leven in groepjes. Een oud mannetje is de baas en paart met alle vrouwtjes. Hij blijft de baas totdat een van zijn zonen groot en sterk is en de baas kan worden. De wijfjes verzorgen met elkaar een nest.

Maar de huismuis is ook de stamvader van de laboratoriummuis. En die is weer heel belangrijk voor de mens. Deze witte muis is een van de vele kleuren tamme huismuizen die we als huisdier kunnen houden. De tamme huismuis wordt 25-50 g zwaar, eet ongeveer 5 g per dag en drinkt ca. 6 ml water per dag.
In West-Europa worden de huismuizen 6,5 tot 10 cm lang, met een staart van 7 tot 10 cm en een gewicht tot35 g. De kleur is meestal grijs tot grijsbruin. In wezen zijn het nachtdieren. Ze kunnen goed klimmen en graven. In het wild worden na een draagtijd van slechts drie weken 4 tot 8 jongen geboren, die acht weken later zelf alweer een nestje kunnen hebben.

De dwergmuis

De Dwergmuis is een zeer klein diertje. 5 tot 7,5 cm lang, de staart net zo lang en weegt gemiddeld 6gram. Dit geelbruine muisje met een witte buik is een van de kleinste knaagdierenter wereld en maakt sierlijk gevlochten nestjes in gras, riet of korenvelden en woont in Europa. Het staartje kan om halmen worden geslingerd, dat is handig bij het klimmen. Bij gevaar kunnen ze zich ‘doodhouden’, maar omdat ze ook overdag bezig zijn, worden ze ondanks dat trucje toch vaak door roofvogels gepakt. Bovendien zijn er steeds minder dwergmuisjes in het wild omdat boeren snijmais gaan verbouwen, in plaats van haver, gerst of tarwe. En mais lust hij niet. Ze zijn er ook als tam huisdiertje, maar dan moet je oppassen met een traliekooi, want de muizen zijn erg klein.

De bosmuis

Bosmuizen zijn grijs- tot oranjebruin, met een wit buikje en een oranjegele vlek tussen hun voorpootjes. Ze komen veel voor langs de kant van de weg, in bosranden en tuinen. Ze kunnen goed rennen, klimmen en graven. Als ze moeten vluchten zijn het net kleine kangoeroes die er op achterpoten en staart vandoor kan gaan in sprongen van bijna een meter hoog. De bosmuis lijkt op de huismuis, maar hij stinkt niet.

De aardmuis

Aardmuizen lijken op veldmuizen, maar leven in een vochtiger gebied. Soms zie je hun gangetjes in het gras of in het mos. Ze eten, net als de veldmuis, grasjes, kruiden en zaadjes. Aardmuizen moeten zowel overdag als ’s nachts geregeld eten. Hun hoofdvoedsel bestaat uit gras, maar ze eten ook bollen, wortels en schors op bodemhoogte. Aardmuizen zijn bijzonder agressief en luidruchtig. Met luid, boos gepiep verdedigen ze hun kleine territoria tegen soortgenoten.

De spitsmuis

Spitsmuizen lijken meer op een mol dan op een muis. Ze zien ook slecht. Ze eten insecten, slakjes en wormen. Spitsmuizen zijn zeer klein, maar ook erg beweeglijk. Ze hebben dan ook veel voedsel nodig en eten wel twee keer hun eigen lichaamsgewicht per dag op en dat betekent ongeveer 20 gram voedsel per dag. Een spitsmuis kan maar een paar uur zonder voedsel en sterft al heel gauw van de honger. Een spitsmuis kan in principe thuis worden gehouden als je ze elke dag insecten, slakjes en wormen geeft, maar ze zijn veel beter af in de natuur.

De stekelmuis

Stekelmuizen hebben vooral op de rug stijve, stekelachtige borstels. Deze muizen bewonen warme en droge streken in Afrika en Azië. De stekelmuis is actief bij daglicht, en eet plantaardig voedsel (groente, fruit en zaden). Er zijn acht verschillende soorten stekelmuizen. Deze soorten kun je ook thuis houden. Ze zijn net zo te verzorgen als “gewone kleurmuizen”. De bodembedekking moet wel uit zaagsel bestaan.

Stekelmuizen zijn echte groepsdieren. Als je stekelmuizen thuis houdt, zorg er dan voor dat je minimaal twee muizen hebt. Stekelmuizen hebben meer dan andere soorten muizen de aanleg om dik te worden. Zorg dus dat je stekelmuizen voldoende beweging krijgen, door middel van een loopradje en andere klimattributen in de kooi. Stekelmuizen hebben zeer scherpe tandjes en knagen aan alles wat los en vast zit. Zorg dus dat je etensbakjes van steen hebt, en een glazen drinkflesje. Stekelmuizen zijn geschikt als huisdier. Ze zijn makkelijk tam te maken, en een ander voordeel is dat ze in het algemeen minder stinken dan andere muissoorten.

Je mag stekelmuizen absoluut niet bij hun staart oppakken! De kans is zeer groot dat de staart afbreekt. Soms blijft er dan nog een deel van de staart zitten (ziet er dan roze/rood uit) maar die verdroogt en valt er vanzelf af. Als je stekelmuizen nog niet tam zijn, kijk dan verschrikkelijk goed uit als je gaat verschonen of als je ze op schoot hebt. Ze zijn namelijk sneller en springeriger dan kleurmuizen en ze ontsnappen heel erg makkelijk.

De woelmuis

Er zijn meerdere soorten woelmuizen. Deze worden hieronder genoemd:

De veldmuis

De veldmuis is ook een woelmuis. Er zijn in ons land heel veel veldmuizen. Je vindt ze in bermen, akkers en droog grasland. Het snuitje van een veldmuis is minder spits, hij is wat dikker en hij heeft een kortere staart. De veldmuis is een woelmuis, hij graaft holletjes en heeft ook zijn nest onder de grond. Daar bewaren ze ook een voedselvoorraadje. Geen enkel dier plant zich zo snel voort als de veldmuis.

De ondergrondse woelmuis

De ondergrondse woelmuis is de zeldzaamste woelmuis in Nederland. Hij wordt alleen van het zuiden van het land vermeld. Onze kleinste woelmuis; kleine oogjes, bedekte oorschelpen. Goed determinatiekenmerk: een gemiddeld kortere achtervoet die vijf in plaats van zes zoolkussentjes telt.

De noordse woelmuis

De Noordse woelmuis lijkt het meest op de aardmuis en de veldmuis, die beide wat kleiner zijn, en op de woelrat, die wat groter is. Meestal hebben noordse woelmuizen een donkerbruine rugvacht en een donkergrijze buikvacht, maar ook lichtere exemplaren komen voor. De staart is voor een woelmuis vrij lang. De vrij grote, donkergekleurde achtervoeten hebben witte nageltjes. De noordse woelmuis is zowel overdag als ’s nachts actief, maar vooral in de schemerperioden. Hij kan goed zwemmen en doet dit niet alleen noodgedwongen. De dieren kunnen goed graven, waarbij kleine ‘molshopen’ gevormd worden. De diameter van de holletjes bedraagt 3 tot 4 cm. In ondiepe kamers worden ’s winters voedselvoorraden bewaard. Het nest bevindt zich doorgaans bovengronds. Er zullen maar weinig Nederlanders zijn die wel eens een noordse woelmuis gezien hebben. Dit kleine knaagdier heeft een onopvallende leefwijze en komt vooral voor in natte gebieden. In Nederland leeft een aparte ondersoort, die verder nergens voorkomt. Vanwege de versnipperde verspreiding en de achteruitgang is de noordse woelmuis op de Rode Lijst van bedreigde en kwetsbare zoogdieren in Nederland geplaatst.

De rosse woelmuis

De rosse woelmuis onderscheidt zich van de bosmuis door zijn gezet postuur, stompe snuit, kleine ogen en oren, en korte, behaarde staart. Het volwassen dier is op de rug glanzend roodbruin en aan de buikzijde grijs; de voeten zijn wit. Hij heeft een rodere vacht en grotere oren dan de veldmuis. De rosse woelmuis eet zaden, vruchten, bessen, noten, groene planten en paddestoelen, en is overdag actief. De rosse woelmuis is een van de algemeenste woelmuizen in Nederland. Aangezien de jongen na een maand zelfstandig zijn en al snel daarna rijp voor de voortplanting, kan de populatie explosief toenemen.

De rosgrijze woelmuis

De rosgrijze woelmuis is iets groter dan Rosse Woelmuis. Hij is ook wat grijzer en heeft een roodbruine rug. Hij komt voor in rots- en berggebieden, in dennenbossen en in de berken- en wilgenzone. De rosgrijze woelmuis eet zaden, (korst)mos, grassen en heideknoppen. Hij kan zeer goed klimmen en is minder schuw dan de andere woelmuissoorten.

De kleine rode woelmuis

De bovenzijde van de kleine rode woelmuis is roodbruin, de onderzijde crèmekleurig. De Kleine Rodewoelmuis is lichter van kleur, kortere staart en kleiner dan de Rosse woelmuis. Hij leeft in dennenwoud en berkenzone in Midden- en Noord Scandinavie. Zijn voedsel bestaat uit zaden, knoppen, bladeren, vruchten, en in de winter ook uit schors.

De zebra grasmuis

De zebra-grasmuis is gestreept en leeft in het wild hoofdzakelijk op grasland. In Midden- en Zuid-Afrika waar de muizen voorkomen is het gras niet groen maar bruin. Zijn lichte en donkere strepen op de rug zorgen er voor dat hij zich kan camoufleren tussen het gras.

De zebra-grasmuis wordt door sommige mensen als huisdier gehouden. Toch zijn ze daar niet supergeschikt voor. Het zijn zeer actieve dieren, maar ze houden niet van knuffelen. Ze zijn erg schuw al zijn ze soms wel een beetje tam te krijgen. Ze zijn erg snel en kunnen heel goed springen. Als ze ontsnappen zijn ze bijna niet te vangen. De staart is erg breekbaar, dus hij mag niet aan de staart opgetild worden. Ze kunnen het beste in groepen gehouden worden, waarin er zeker niet te veel volwassen mannetjes in voorkomen. Ze hebben veel ruimte nodig, en in de winter dient het verblijf verwarmt te zijn. De temperatuur mag niet onder de twaalf graden uitkomen. Maar dat is eigenlijk hetzelfde als bij kleurmuizen.

Grasmuizen hebben een zeer gevarieerd menu: klein vogelzaadjes, nootjes, en andere kant- en- klaar verkochte voer voor kleine knagers. Ook eten ze veel dierlijke voeding zoals wormen, meelwormen en sprinkhanen. Daar zitten namelijk vele eiwitten in. Bovendien speelt het jagen op deze insecten een rol in het op gang komen van het paringsritueel.